Τί έχει η  γλώσσα μου γιατρέ ;

Η γλώσσα αποτελεί την απαρχή του πεπτικού σωλήνα και το πρώτο όργανο που φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με την ίδια τη ζωή.

Ο άνθρωπος περνώντας από πολλά στάδια ανάπτυξης από τη στιγμή της γέννησής του, διαμορφώνοντας την προσωπικότητα του, έχει σίγουρα ως σημείο αιχμής την ίδια η στοματική κοιλότητα. Συνεπώς όπως γίνεται αντιληπτό η όποια δυσλειτουργία ή ασθένεια της γλώσσας, συνιστά για τον ασθενή μια πολύ σοβαρή διαταραχή είτε αυτή όντως είναι ένδειξη οργανισμού που πάσχει είτε όχι.

Η εξέταση της γλώσσας μπορεί να μας δώσει πολύ σημαντικές πληροφορίες σε σχέση με συστηματικά νοσήματα ή τοπικές διαταραχές της φυσιολογίας του στόματος. .Είναι πολύ σημαντικό για τον κλινικό να έχει τις γνώσεις ώστε να αναγνωρίσει το φυσιολογικό από το παθολογικό. Η συστηματική εξέταση όλων των επιφανειών της γλώσσας, καθώς και του σχήματος, του χρώματος αλλά και των θηλών, είναι απαραίτητη για την καλύτερη προσέγγιση αποκλίσεων από τη φυσιολογική αρχιτεκτονική.

ΤΡΙΧΩΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

Η τριχωτή γλώσσα , αποκτά τη χαρακτηριστική της μορφή από την υπερτροφία και την επιμήκυνση των τριχοειδών θηλών στη ράχη της γλώσσας, ενώ υπολογίζεται ότι ανευρίσκεται στο 3-4% του γενικού πληθυσμού. Το κάπνισμα ή η πλημμελής υγιεινή μπορεί να ευθύνονται ενώ χρωστικές από το κάπνισμα μπορεί να δώσουν μαύρη εικόνα στη γλώσσα. Τυπικά είναι ασυμπτωματική κατάσταση, που δημιουργεί οχλήσεις στον ασθενή όταν επιπλακεί η εικόνα με εγκατάσταση μικροβίων. Η τριχωτή γλώσσα μπορεί να προκαλέσει κατακράτηση τροφών και συνακόλουθη κακοσμία, δυσγευσία ή ναυτία Θεραπευτικά συνιστάται ο επιμελής καθαρισμός της γλώσσας και η ψήκτριση της με βούρτσα ή με ειδικό καθαριστή γλώσσας και παράγοντες που απελευθερώνουν οξυγόνο.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Πρόκειται για φυσιολογική παραλλαγή που οφείλεται σε απόπτωση των θηλών της γλώσσας. Οι ασθενείς παρουσιάζουν ερυθρές περιοχές στη ράχη και στα πλάγια χείλη της γλώσσας, που περιβάλλονται από λευκές περιοχές που αντιπροσωπεύουν φυσιολογικό ή υπερπλαστικό επιθήλιο. Οι ατροφικές αυτές περιοχές είναι ανώμαλου σχήματος και μοιάζουν με χάρτη ενώ μπορούν να μετατοπίζονται, για αυτό και πολλές φορές αναφέρεται ως μεταναστευτική γλωσσίτιδα. Ανάλογες περιοχές μπορούν να βρεθούν και στις παρειές οπότε αναφερόμαστε σε γεωγραφική στοματίτιδα. Από πολλούς έχει συσχετιστεί η εμφάνιση της γεωγραφικής γλώσσας με ατοπία ή ψωρίαση αν και συνήθως δεν παρουσιάζονται ταυτόχρονα. Η θεραπεία που ακολουθείται είναι παρηγορητική. Σε περίπτωση που υπάρχει δυσανεξία σε καυτερά φαγητά ή σε αλμυρά και ξινά, ο ασθενής καθησυχάζεται και μπορούν να συστηθούν τοπικά κορτικοστεροειδή ή αναισθητικά.

ΜΕΣΗ ΡΟΜΒΟΕΙΔΗΣ ΓΛΩΣΣΙΤΙΔΑ

Η μέση ρομβοειδής γλωσσίτιδα, είναι μια ασυνήθιστη βλάβη που παρουσιάζεται σε ποσοστό μικρότερο του 1% και έχει μεγαλύτερη επίπτωση στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες (3:1). Η μέση ρομβοειδής γλωσσίτιδα, παρουσιάζεται σαν μια ρομβοειδούς σχήματος πλάκα στο οπίσθιο τριτημόριο της γλώσσας, που χαρακτηρίζεται είτε από ατροφία, είτε από υπερτροφία και σε κάποιους ασθενείς μπορεί να δημιουργεί αίσθημα καύσου ή ενόχληση σε καυτερά φαγητά. Θεραπεία δεν απαιτείται εκτός αν υπάρχει υποψία εμπλοκής κάντιντα Η αιτιολογία της βλάβης δεν είναι σαφής. Πιθανά να έχει γενετικό υπόβαθρο, ενώ έχει συσχετιστεί και με χρόνια καντιντίαση. Υπάρχουν εργασίες που αναφέρουν την ύπαρξη φλεγμονής από κάντιντα σε ποσοστό που αγγίζει το 90%. Σε περίπτωση που συνυπάρχει με λοίμωξη στην υπερώα σε περιοχή που έρχεται σε επαφή με τη γλώσσα, η ανοσοκαταστολή θα πρέπει να διερευνηθεί. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται καντιντίαση γλώσσας με μη ειδική φλεγμονή της υπερώας (candidal infection of the tongue and non-specific inflammation of the palate /CIT-NIP).

ΟΣΧΕΟΕΙΔΗΣ-ΑΥΛΑΚΩΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

Χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία βαθιών αυλακών με διαφορετικό μήκος και κατεύθυνση, στη ράχη και στα πλάγια χείλη της γλώσσας. Τα αίτια της δυσπλασίας αυτής δεν είναι σαφή και πιθανά να παίζει ρόλο η κληρονομικότητα, ενώ φαίνεται να αυξάνεται η επίπτωση της με την πάροδο του χρόνου. Ανευρίσκεται στο 5-11% του γενικού πληθυσμού και είναι συνήθως κατάσταση ασυμπτωματική εκτός και αν εμπλακεί με πολλαπλασιασμό μικροβίων λόγω της παγίδευσης τροφών και την εγκατάσταση υποξείας φλεγμονής. Η αυλακωτή γλώσσα μπορεί να συσχετιστεί με σύνδρομο Down, ακρομεγαλία, σύνδρομο Sjogren, ψωρίαση, γεωγραφική γλώσσα και σύνδρομο Melkersson-Rosenthal. Θεραπεία δεν απαιτείται εκτός από επιμελής υγιεινή του στόματος και καθάρισμα της γλώσσας με μαλακή οδοντόβουρτσα.

ΛΕΙΑ ΓΛΩΣΣΑ

Η γλώσσα παρουσιάζεται λεία με χαρακτηριστική ατροφική μορφή και ρόδινο ή ερυθρό χρώμα, χάνοντας την φυσιολογική 'άγρια' όψη της λόγω των θηλών της και προκαλώντας στον ασθενή αίσθημα καύσου ή ξηροστομία. Η κατάσταση αυτή παρατηρείται σαν εκδήλωση συστηματικών διαταραχών και κυρίως σαν αποτέλεσμα δυσαπορρόφησης ή ανεπάρκειας σιδήρου, φυλικού οξέος, βιταμίνης Β12, ριβοφλαβίνης ή νιασίνης. Επίσης μπορεί να είναι αποτέλεσμα σύφιλης, αμυλοείδωσης, κοιλιοκάκης, ή καρδιακής ανεπάρκειας. Τα σύνδρομα Sjogren, και Plummer-Vinson μπορούν επίσης να εμφανίσουν λεία γλώσσα. Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από την υποκείμενη κατάσταση.

ΜΑΚΡΟΓΛΩΣΣΙΑ

Το μέγεθος της γλώσσας αξιολογείται κυρίως κατά τη θέση ανάπαυσης στο στόμα, ενώ είναι χαρακτηριστική η εικόνα από τα εντυπώματα των δοντιών στα πλάγια χείλη και αν υπάρχει κάποιο έλλειμμα η τάση της γλώσσας να εισχωρεί στον κενό χώρο. Κάποιες φορές μπορεί να παρατηρηθεί μικρού βαθμού αιμορραγία εξαιτίας δαγκώματος της γλώσσας κατά την ομιλία ή την μάσηση. Η μακρογλωσσία μπορεί να ανεβρεθεί ως φυσιολογική παραλλαγή αλλά και σαν εκδήλωση αμυλοείδωσης, συνδρόμου Down, υποθυρεοειδισμού, ακτινομυκητίασης, ιστοπλάσμωσης, φυματίωσης ή βλαστομύκωσης.

ΤΡΙΧΩΤΗ ΛΕΥΚΟΠΛΑΚΙΑ

Πρόκειται για λευκή πλάκα στα πλάγια χείλη της γλώσσας που παραδοσιακά συσχετίζεται με καταστάσεις ανοσοκαταστολής και οφείλεται σε μόλυνση από τον ιό Epstein-Barr (EBV). Η εικόνα της προσομοιάζει θυσάνους τριχών και είναι ανώμαλη ή κυματοειδής. Η τριχωτή λευκοπλακία ανευρίσκεται κυρίως σε ανοσοκατεσταλμένους και συσχετίζεται με το AIDS. Σε ασθενής που εμφανίζεται χωρίς να υπάρχει γνώση της λοίμωξης, θα πρέπει να ακολουθήσουν σειρά εξετάσεων για την διαπίστωση ή μη της λοίμωξης.

ΓΛΩΣΣΟΔΥΝΙΑ

Μέρος του συνδρόμου που καλούμε 'Burning mouth syndrome' ή κατά το ελληνικότερο στοματοδυνία, η γλωσσοδυνία χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο νηγμώδη ή καυστικό, που προσομοιάζει αυτόν της πολφίτιδας. Η διάγνωση της τίθεται δια αποκλεισμού αφού θα πρέπει να διερευνηθούν τυχόν συστηματικά ή τοπικά νοσήματα που μπορούν να προκαλέσουν πόνο ή καύσο. Κλινικά δεν ανευρίσκονται σημεία στη γλώσσα ενώ ο βλεννογόνος είναι φυσιολογικός. Από πολλούς συγγραφείς συσχετίζεται με διαταραχές συμπεριφοράς, νευρώσεις ή ψυχώσεις. Παρόλα αυτά ούτε η αιτιοπαθογένεση δεν είναι σαφής, ούτε και η αντιμετώπιση των ασθενών. Η αγωγή είναι συνήθως παρηγορητική ή placebo, ενώ κατά καιρούς αντικαταθλιπτικά και ψυχοθεραπεία έχουν χρησιμοποιηθεί με αμφίβολα αποτελέσματα.